Heling door verbinding: IFS en de Polyvagaaltheorie

Wat me zo aanspreekt aan Internal Family Systems (IFS) en de Polyvagaaltheorie, is dat ze allebei uitgaan van heling door verbinding. Niet door strijd of controle, maar door relatie, veiligheid en nieuwsgierige aanwezigheid, in onszelf én met anderen.

De Polyvagaaltheorie legt de nadruk op de fysiologische kant van verbinding. Ons zenuwstelsel is gebouwd om verbinding te zoeken. Volgens deze theorieën scant ons autonome zenuwstelsel voortdurend op signalen van veiligheid of dreiging. Herstel wordt pas mogelijk wanneer ons systeem veiligheid ervaart. Wanneer we veiligheid ervaren activeert het ventrale vagale systeem, ook wel het sociale betrokkenheidssysteem genoemd. In deze toestand voelen we ons verbonden met onszelf, met anderen, met het leven. Ons zenuwstelsel laat zich daarbij niet sturen door druk of forceren, veiligheid kan niet worden afgedwongen. Het ontstaat in aanwezigheid. Verbinding is hier dus letterlijk een voorwaarde voor regulatie: via co-regulatie met anderen leren we onszelf te kalmeren. We hebben elkaars aanwezigheid nodig om ons veilig te voelen.

Binnen IFS staat de innerlijke verbinding centraal, de relatie tussen onze verschillende innerlijke delen en ons ‘Zelf’. Volgens IFS is onze psyche van nature meervoudig. We hebben allemaal innerlijke delen; delen die ons beschermen, en delen die zij beschermen en onze pijnlijke ervaringen en emoties dragen. In plaats van onze innerlijke delen te willen veranderen of weg te duwen, nodigt IFS uit om vanuit ons Zelf met nieuwsgierigheid, compassie en respect met ze in contact te komen. Dat heet interne co-regulatie: het vermogen om vanuit het Zelf aanwezig te blijven bij onze eigen innerlijke delen. Ook hier ontstaat heling in de relatie: als de delen zich gezien, gehoord en begrepen voelen door het Zelf, ontstaat er meer innerlijke harmonie.

Beide vullen elkaar mooi aan. De Polyvagaaltheorie laat zien hoe veiligheid en regulatie ontstaan in relatie met anderen, terwijl IFS uitnodigt om diezelfde kwaliteit van aanwezigheid naar binnen te brengen. Vaak is het eerst nodig om veiligheid te ervaren in de relatie, waarin de therapeut vanuit zijn of haar Zelf aanwezig is en op die manier co-regulatie biedt. Vanuit die gedeelde veiligheid kan er vervolgens naar binnen gekeerd worden. Soms is het juist helpend om te beginnen met de interne verbinding, waardoor het ook veiliger wordt om in contact te zijn met een ander.

In veel vormen van therapie of zelfontwikkeling ligt de nadruk op veranderen, overwinnen of corrigeren. IFS en de Polyvagaaltheorie nodigen juist uit tot aanwezigheid, luisterenen begrijpen. Om vanuit verbinding en relatie de veiligheid te gaan ervaren om dingen anders te gaan doen, in plaats van uit dwang of controle.